Op dit moment verblijven er ruim 9 miljoen Oekraïners als politiek vluchteling in het buitenland. Polen is het meest gastvrij met 4.6 miljoen Oekraïense vluchtelingen en Nederland staat relatief laag met ruim 60.000 vluchtelingen.

Dat is gebaseerd op cijfers van de VN. Daar staan de 1.6 miljoen Oekraïense vluchtelingen in Rusland en enkele honderdduizenden in Wit-Rusland niet eens bij.

Hongarije – dat in de Nederlandse media consequent als xenofoob en dictatoriaal wordt afgeschilderd – heeft 950.000 Oekraïense vluchtelingen opgevangen, oftewel meer dan 10 x zo veel als Nederland. De Hongaren vangen per hoofd van de bevolking zonder morren zelfs bijna 20 keer meer Oekraïners op dan de Nederlanders.

In Nederland was begrijpelijkerwijs minder draagvlak voor opvang van wéér een golf vluchtelingen, omdat het ten eerste een kleiner en dichter bevolkt land is dan Hongarije en het ten tweede al meer dan een decennium jaarlijks circa 100.000 asielzoekers uit andere landen opneemt.

Daarbij laat de EU een land als Polen – dat dus meer dan de helft van de Oekraïense vluchtelingen binnen de EU opvangt – gewoon keihard vallen als het gaat om betaling van de kosten voor de opvang. Als er daadwerkelijk solidariteit zou heersen in de EU, zouden de overige lidstaten Polen uiteraard substantieel financieel steunen bij de opvang van al die Oekraïners.

Het opvallende aan de huidige situatie is, dat de twee landen die zich het meest verzet hebben tegen verplichte verdeling van migranten over lidstaten van de EU, omdat zij voelden dat hun soevereiniteit daardoor werd aangetast, nu vrijwillig het hoogste aandeel vluchtelingen uit Oekraïne opnemen. In beide landen ongeveer 10% van de eigen bevolking.

Politieke of economische vluchtelingen?

Dan rijst de vraag of die 9 miljoen Oekraïense asielzoekers – want dat zijn het formeel – nu politieke vluchtelingen zijn, dwz op de vlucht voor het Russische oorlogsgeweld, of economische vluchtelingen. Dat hangt er vanaf uit welk deel van de Oekraïne ze afkomstig zijn. De oorlog woedt op dit moment met name in het noord-oosten, het oosten en het zuid-oosten. In de Westerse helft van Oekraïne en in Kiev is weinig aan de hand. De vijand schiet daar met precisiewapens op militaire doelwitten. Dat is gevaarlijk voor de burgers die vlak naast zo’n doelwit wonen, maar voor de rest is de kans om door oorlogsgeweld om te komen nihil. Oekraïners uit West-Oekraïne en Kiev zijn dus in die zin economische vluchtelingen.

Waarom komen ze dan? Ze zijn ook op de vlucht voor de wijdverbreide corruptie in het land. Volgens een onderzoek uit het jaar 2012 van Earnest & Young, behoorde Oekraïne samen met Colombia en Brazilië tot de 3 meest corrupte landen ter wereld. Het is al erg genoeg om als burger te moeten leven in een land, waar van je gevraagd wordt om steekpenningen te geven en je nadeel ondervindt, als je dat weigert. En als er daarna ook nog oorlog uitbreekt, is de beslissing snel genomen. Die luidt: ‘Ik wil in een normaal land leven, waar ik passend beloond wordt voor mijn arbeid – dus geen maandloon van 500,- euro – en mijn kinderen naar de universiteit of hogeschool kunnen gaan, zonder dat ik de toelatingscommissie 1000,- dollar moet toeschuiven die ik moet lenen.’

Die verhoudingen zie je ook terug bij de Oekraïense vluchtelingen. Een enkele Oekraïner zoeft naar Nederland in zijn Porsche Cayenne – die hij een weekje voor Van der Valk in Bilthoven parkeert terwijl hij aan het chillen is – maar de overgrote meerderheid heeft in Oekraïne een salaris van gemiddeld 500,- euro en denkt dat hij in Nederland binnen de kortste keren een goed betaalde baan heeft.

Dat lukt niet bij iedereen. De grootste uitdaging daarbij is de taal. De meerderheid van de vluchtelingen spreekt geen Engels. Ze moeten dus vanaf dag 1 Engels gaan leren, maar dat is mentaal voor sommigen moeilijk, omdat ze denken dat ze met hun hoofd nog in Oekraïne zitten en denken snel weer terug kunnen naar hun vaderland.

Differentiëren

Aangezien het mogelijk is dat de Oekraïense vluchtelingen niet na een jaar terug zullen keren – niettegenstaande zij zelf en hun gastlanden dat wellicht verwachten – zal er mogelijk een Oekraïne-moeheid ontstaan. Men zal de Oekraïense vluchtelingen beu worden.

Dat moet worden voorkomen.

Als het zo doorgaat, als het nu gaat en een steeds groter deel van Oekraïne door de Russische strijdkrachten wordt ingenomen, worden de economische vluchtelingen gaandeweg vanzelf politieke vluchtelingen. Want dan willen ze niet terug naar het gebied waar ze vandaan komen, omdat ze ervoor kiezen om liever in het Westen te verblijven, dan burger te worden van een nieuwe pro-Russische republiek.

Wat Nederland moet doen, is de Oekraïense vluchtelingen omarmen. Dat wil zeggen: werk verstrekken en woningen voor hen bouwen. Low cost met niet te veel regeltjes.

Nederland moet vooral investeren in de jongeren tot 18 jaar. Die leren snel en spreken vaak al een beetje Engels. Geef ze studiebeurzen en een mooie opleiding. Niet zuinig doen, want hoe beter de opleiding, hoe meer ze later gaan verdienen en hoe meer belasting ze later gaan afdragen. Hún succes is óns succes.