Sinds 1987 publiceert NRC Handelsblad wekelijks een cryptogram van Jelmer Steenhuis met de naam ‘Scrypto’.

Steenhuis nam de cryptogram over van voormalig hoofdredacteur Henk Scheltes en voegde ‘als stil eerbetoon’ aan zijn illustere voorganger de letter S aan de naam van de puzzel toe. Zo ontstond  de benaming ‘Scrypto’.

Op zijn website zegt Steenhuis verder over de naamsverandering: “Ik heb geprobeerd die S symbool te maken van Speels, Spannend, Scherp, Smaakvol, Spits, Spraakmakend, Sterk en Scabreus”.

Steenhuis heeft in 30 jaar een indrukwekkende serie scrypto’s  neergezet. Nu hij – sensitief voor symboliek als hij blijkt te zijn – wellicht na 30 of 33 jaren  gaat stoppen, zullen wij als stille saluut aan de scrypto-meester ter aanvulling op bovengenoemde opsomming een achttal adjectieven bedenken, dat eveneens begint met de letter S en dat koppelen aan een summiere selectie van de meest sublieme scrypto’s van de afgelopen 30 jaar.

We beginnen met de Sardonische Scrypto  van 11 mei 2002. Dat was vijf dagen na de moord op politicus Pim Fortuyn en één dag na diens begrafenis.

Een greep uit de 26 omschrijvingen en oplossingen:

• ‘Die tragische figuur is slecht nieuws in Scheveningen’ (antwoord:  ‘Pierrot’)
• ‘Verbaasd dat je op dit moment geen energie hebt’ – (‘nou moe’)
• ‘Serie rookwaren voor de naaste toekomst – (‘pijplijn’)
• “Te ambitieus programma van de kok – (‘geen haalbare kaart’)
• ‘Passend getatoeëerd – (‘op het lijf geschreven’)
• ‘Werkman die steeds ongewenster is in openbare ruimten -(‘roker’)
• ‘Zuur voor de verliezer (‘inmaakazijn’)
• ‘Partijkader – (‘lijst’)
• ‘Hé vogel, ga eens even ergens anders staan – (‘verhip’)
• ‘Ruimtewandeling – (‘mars’)

Wat krijgen we nou? De zaterdagpuzzel staat vol met toespelingen op de zojuist overleden en door het NRC volop ‘geridiculiseerde’ politicus!

• ‘slecht nieuws’ in ‘Scheveningen’ – waar de ambtswoning van de minister-president van Nederland zich bevindt – betekent dat het premierschap van  de heer Fortuyn ongewenst was
• de ‘tragische figuur’ is natuurlijk de idealistische politicus, die zo onverwacht en vroegtijdig uit ons midden is verdwenen
• een ‘serie rookwaren’ is een toespeling op de sigaren die Fortuyn regelmatig in zijn mond stak en de oplossing ‘pijplijn’ een toespeling op zijn openlijk beleden homoseksuele geaardheid
• en de werkman die ‘steeds ongewenster’ was ‘in openbare ruimten’ – antwoord ‘roker’ – is natuurlijk dezelfde sigarenliefhebber.
• in ‘verbaasd dat je op dit moment geen energie hebt’ lijkt Steenhuis zich direct tot de ziel van de vermoorde politicus te richten
• Fortuyn had inderdaad een ‘te ambitieus programma’ dat inderdaad ‘geen haalbare kaart’ is gebleken
• Volkert van der Graaf, die voor de moord is veroordeeld en aan wie de schoten door hoofd en nek van Fortuyn worden toegeschreven, heeft de al te ambitieuze politicus inderdaad ‘passend’, dat wil zeggen verdiend, ‘getatoeëerd’
• Zo vlak voor een voorspelde verkiezingsoverwinning, is het inderdaad ‘zuur’ dat de politicus geen winnaar, maar ‘verliezer’ is geworden. Want met zes kogels in je lijf, kun je natuurlijk moeilijk een regering vormen
• Een ‘ruimtewandeling’ is inderdaad wat Fortuyn in het hiernamaals aan het maken was op dat moment
• ‘Verhip’ en ‘Nou moe’ bagatelliseren het misplaatste verdriet om het verlies van de politicus, net zoals de Krekel op de voorpagina van het NRC Handelsblad een dag eerder deed (‘Nederland schiet vol’ door ‘W.A. Treurniet’ uit ‘Rotterdam’), waar trouwens ook een beetje de stoute signatuur van Steenhuis aan af te lezen valt
• en de oplossing ‘Lijst’ voor de omschrijving ‘Partijkader’ heeft natuurlijk betrekking op de enkele weken daarvoor door Fortuyn haastig in elkaar geflanste politieke partij Lijst Pim Fortuyn, die zijn naam droeg.