Nu de lont in het kruitvat van het Midden-Oosten is gestoken, is het de moeite waard om naar de positie van Israël te kijken.

De ligging, omvang en vorm van Israël vormen vanuit het standpunt van landsverdediging een nachtmerrie. Israël is in feite onverdedigbaar. Dat leert een enkele blik op de landkaart.

Als men de bezette westelijke Jordaan-oever niet meerekent, dan is het land in het midden zo smal – nog geen 20 kilometer – dat het met een geconcentreerde aanval op die “wespentaille” gemakkelijk in tweeën gespleten kan worden. Dan kunnen de noordelijke en zuidelijke helft door de vijand omsingeld en afzonderlijk verslagen worden.

Bovendien is het omgeven door potentieel vijandige staten die een coalitie zouden kunnen vormen, waardoor het land op drie fronten oorlog zou moeten voeren. Dat is zelfs in theorie niet te winnen.

Nu is de directe dreiging van het afsnijden van noord en zuid in 1967 weggenomen door de bezetting van de Westelijke Jordaanoever, maar dat is een politiek gemeleerd gebied dat samen met Gaza de Palestijnse staat vormt en waar de instabiliteit als het ware ingebouwd is. Er wonen 2,8 miljoen Palestijnen en 350.000 joodse Israeli’s en alles hangt af van de wijze waarop die op een bepaald moment met elkaar omgaan.

De politieke inrichting van de Westoever is een tijdelijke constructie. Alles aan de inrichting van Israël lijkt tijdelijk.

De ligging van Jeruzalem is strategisch gezien de grootste nachtmerrie voor de Israel Defense Forces: het ligt deels op de Westoever aan de oostgrens van het land. Het is de meest heilige stad van het land, maar is door zijn ligging aan de grens nauwelijks te verdedigen.

De enige natuurlijk bondgenoot van Israel is de Middellandse Zee, waar geen dreiging van voormalige tegenstanders te verwachten is.

In het rapport “Israels strategic doctrine” van de Rand Corporation wordt het dilemma als volgt geformuleerd: “A single defeat may destroy the state. A single Israeli victory cannot settle the conflict. Israel may face a future of endless war.”

Vergelijken we Israël met Rusland, dan heeft Rusland het voordeel dat het een groot aantal nederlagen kan incasseren, zonder dat het verslagen wordt. Dat is tijdens de Napoleontische oorlogen en in de beide wereldoorlogen ook gebeurd. De vijand drong diep in Rusland door – Napoleon heeft zelfs Moskou ingenomen – maar het Russische leger trok zich simpelweg terug, desnoods tot achter de Oeral, teneinde de vijand later met tegenoffensieven of met partizanenacties te verwoesten, dan wel te demoraliseren en geleidelijk aan te verzwakken.

Israël, echter, is zo klein en smal dat het leger geen ruimte heeft om zich terug te trekken.

De defensieve strategie van Israel is volgens het rapport van Rand dan ook gebaseerd op conventionele afschrikking, dat wil zeggen dat een reële of vermeende vijand duidelijk gemaakt wordt dat hij een hoge prijs zal betalen en snel verslagen zal worden, indien hij tot agressie tegen Israël overgaat.

Maar in feite kan men een stap verder gaan en stellen dat Israel er ongeacht de politieke koers van het land op aangewezen is, om permanent alert te zijn en te vertrouwen op preventieve oorlogsvoering.

De veiligheid van het land hangt af van het vermogen om de voorbereidingen van potentiële vijanden nauwgelet af te lezen en, als die bedreigend worden, in een preventieve oorlog de desbetreffende vijand totaal te verslaan.

Dat is geen basis voor stabiliteit in de regio.

De situatie is, waar men ook de verantwoordelijkheid voor de spanningen in het Midden-Oosten neerlegt, op den duur onhoudbaar. Het is een permanente voedingsbodem voor radicalisme, buitenlandse inmenging en spanningen tussen instabiele staten.

Het feit dat Israel intern de meest moderne en democratische staat van het Midden-Oosten is, doet daar niets aan af.

Israel is, met alle sympathie voor het patriottisme van zijn inwoners, een onmogelijke staat. Het heeft maar twee opties op lange termijn: of het wordt weggevaagd door zijn vijanden, of het breidt zich uit tot de omvang van het voormalige koninkrijk van David, zoals sommige radicale rabbijnen willen, zodat het land tenminste verdedigbaar is.

Beide mogelijkheden zijn anachronistisch. De tragedie van de staat Israël is dat zij op het verkeerde moment in de geschiedenis is gesticht. Vanuit het standpunt van de Arabische buurlanden te laat, omdat die het bestaan van een door het westen gesteunde joodse staat zien als een vorm van neokolonialisme. En vanuit het standpunt van de eschatologie te vroeg, want het volk van Israël zou pas terugkeren naar het Beloofde Land als de Messias was gekomen.